Circulair bouwen is bouwen met een beter, zuiniger gebruik van hulpbronnen. De productie van bouwproducten heeft immers een grote impact door winning, verwerking en vervoer van de grondstoffen en eindproducten. Bovendien wordt er veel afval gegenereerd tijdens de productie, op de bouwwerven en bij sloopwerken. Zo’n 30 tot 40% van ons afval komt uit de bouw. De wijze waarop we bouwen en wonen heeft bovendien een grote impact op onze CO2-voetafdruk. Daarom maakt een gezamenlijke omslag naar circulair bouwen een groot verschil. Circulair bouwen doen we door in een intense samenwerking slimmer te ontwerpen en kringlopen te sluiten. Op deze pagina ligt de focus op het circulair aanbesteden van (ver)bouwwerken.
Op 22 februari 2019 lanceerde de Vlaamse minister van Omgeving, Natuur en Landbouw Koen Van den Heuvel op initiatief van Vlaanderen Circulair, de OVAM en de Vlaamse Confederatie Bouw de Green Deal Circulair Bouwen op Batibouw. Via dit gezamenlijk engagement zullen bouwbedrijven, bouwmateriaalproducenten, lokale en regionale overheden, private bouwheren, onderzoekers en andere organisaties samenwerken om in de toekomst circulair bouwen in Vlaanderen tot dagelijkse realiteit te maken. Alle informatie wordt ontsloten via de nieuwe website over circulair bouwen.
Een eerste vraag is, of er kan worden ingezet op het verbeteren van (een gedeelte van) een bestaand gebouw, of dat deconstructie en/of nieuwbouw noodzakelijk zijn. LCA en LCC kunnen helpen om deze afweging te maken. Daarnaast kunnen ook factoren als historische waarde, budget en de staat van het gebouw een invloed hebben. Vervolgens zijn locatie en toegang tot nabijgelegen (deel-)infrastructuur belangrijk om te overwegen.
Download de circulaire ambitiekaart hier
DOWNLOAD DE AMBITIEKAART CIRCULAIR BOUWEN VOOR LOKALE BESTUREN
Er zijn een aantal opties, die elk hun voor- en nadelen hebben. De volgorde van de aanbestedingsactiviteiten kan een grote impact hebben op het resultaat, vooral door de invloed die dit heeft op de samenwerking tussen de verschillende actoren. Het is ook belangrijk om na te gaan wanneer en hoe circulaire criteria het best kunnen worden geintegreerd in de aanbestedingsroute. In ieder geval is het aan te raden om de circulaire ambities reeds vorm te geven bij de interne projectplanning en te communiceren in het bestek.
Design, Build & Operate (DBO): Bij dit contracttype legt de bouwheer gedetailleerde functionele specificaties vast, waarna een DBO opdrachtnemer wordt geselecteerd. Deze is gedurende de vastgelegde consessieperiode (gewoonlijk 20-30 jaar) verantwoordelijk voor het gebouw. De financiele overeenkomst voor het gebruik van het gebouw door de bouwheer wordt opgenomen in het contract. Veel van de risico's worden dus aan de 'operator' overgedragen. Vaak worden dit soort opdrachten opgenomen door consortia of special purpose vehicles. die verschillende partijen samen brengen: aannemers, investeerders, gespecialiseerde onderaannemers en service providers. Bij dit contracttype is het belangrijk om prioriteit te geven aan de circulaire vereisten bij de initiële selecte van de opdrachtnemer. En specifieke vorm van dit contracttype is een Energy Performance Contract overeenkomst. Hierbij wordt een pakket renovatiewerken aanbesteed, dat het enerver
bruik en/of de CO2-emissies van een gebouw moet verlagen.Facilities management: het beheer en onderhoud van het gebouw kan ook door de bouwheer worden uitgevoerd, of in een apart contract worden aanbesteed aan een gespecialiseerd bedrijf. Hierin kunnen o.m. energie-, water- en afvalbeer worden opgenomen. Het is daarbij belangrijk om duurzaamheisvereisten op te nemen in het bestek. Er kan gewerkt worden met bonus- en/of strafclausules.
Bron: EU GPP Guidance
Circubestek biedt een verzameling links naar bestekteksten van circulaire materialen en technieken. Bij de ontwikkeling van dit document werd inspiratie gehaald uit het Bouwtechnisch Bestek van VMSW, dat diende als de basis voor deze verzameling. Duurzaamheid en circulariteit spelen een steeds grotere rol in de bouwsector, en terecht. Het is van essentieel belang dat we ons bewust worden van de impact die onze bouwprojecten hebben op het milieu en streven naar verantwoord gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Daarom hebben we bestekteksten van circulaire materialen en technieken toegevoegd aan het oorspronkelijke Bouwtechnisch Bestek van VMSW. De bestekteksten in dit document zijn gemarkeerd met een groene kleur, zodat ze gemakkelijk te herkennen zijn. Deze toevoegingen bieden u een waardevolle bron van informatie en inspiratie voor het ontwerpen en realiseren van duurzame en circulaire bouwprojecten. U vindt hier onder andere bestekteksten voor hergebruik van materialen, recyclingprocessen, energiezuinige installaties en innovatieve bouwmethoden die gericht zijn op het minimaliseren van afval en het behouden van grondstoffen. Door deze bestekteksten toe te voegen aan uw projecten, kunt u bijdragen aan een meer circulaire bouwsector en het realiseren van een duurzame toekomst.
In de productendatabank vindt u productfiches van materialen en producten die van pas kunnen komen in een circulair bouwproject. De producten zijn gescreend op circulariteit door VIBE. De iconen bij de productfiches verwijzen naar circulaire strategieën. Klanten en niet-klanten van Circubuild kunnen fiches van circulaire oplossingen opladen. In de databank worden de fiches willekeurig getoond, eerst die van klanten en daarna die van niet-klanten. Gebruik de zoekfunctie om snel een product te vinden.
Raadpleeg de productendatabank >
Cabrio (Circulaire Administratieve Bepalingen en Richtlijnen In Overheidsopdrachten) voorziet een set van standaard aanbestedingsdocumenten met selectie- en gunningscriteria. Deze documenten kunnen eenvoudig worden aangepast aan elk specifiek project, waardoor u een solide basis heeft voor uw aanbestedingsprocedures. Deze set van standaard aanbestedingsdocumenten omvat zowel selectiecriteria als gunningscriteria. U kunt deze documenten aanpassen aan de specifieke vereisten en doelstellingen van uw aanbesteding, zoals duurzaamheid, kwaliteit, prijs, ervaring en andere relevante aspecten. Door gebruik te maken van deze set van standaard aanbestedingsdocumenten, kunt u tijd en moeite besparen bij het opstellen van uw aanbestedingsprocedures. Bovendien kunt u deze documenten aanpassen aan de specifieke behoeften van uw project, waardoor u een op maat gemaakte aanbesteding kunt creëren.
Om een circulair bouwproject tot een succes te maken, is het belangrijk dat de bouwheer een goed team vormt met alle betrokken actoren. Veel meer dan bij klassieke projecten, moeten de neuzen van architecten, ingenieurs stabiliteit en technieken, aannemers, leveranciers, onderhoudspersoneel, eindgebruikers,... in dezelfde - circulaire - richting staan en dat ieders behoeften worden bekeken. Het is daarom belangrijk om vanaf het begin de circulaire ambities van de bouwheer en de verwachtte competenties helder te communiceren én een team te selecteren dat samen wil werken aan het realiseren van die circulaire ambities. Hierbij is de mindset misschien wel belangrijker dan ervaring.
De wet op de overheidsopdrachten verplicht om aan de economisch meest voordelige bieder te gunnen (MEAT). Daarbij mag de kostprijs berekend worden op basis van de levenscyclus van het product - de Life Cycle Cost. Hierbij worden, naast de verwervingskost, ook de exploitatie-kosten en aanpassingskosten in rekening gebracht (Total Cost of Ownership). Maar ook de externe kosten voor het milieu en de maatschappij kunnen worden meegenomen.
Er zijn wel wat tools op de markt die hierbij kunnen helpen zoals Totem, Level(s) en de Environmental Product Declarations (EPD) databank maar ook meer commerciele LCC/LCA-tools.
Het is belangrijk om alle aanwezige materialen en producten te inventariseren. Zo wordt hergebruik gestimuleerd en selectieve sloop vereenvoudigs.. Building Information Modelling (BIM) tools en materiaalpaspoorten kunnen hiervoor gebruikt worden.
Een gezonde en aantrekkelijke omgeving kan bijdragen een een langere gebruiksduur van het gebouw, en kan de behoefte aan renovaties minimaliseren. Een gezond gebouw met een goede binnenluchtkwaliteit en voldoende daglicht zorgt bovendien voor een hogere productiviteit bij de medewerkers en minder ziekteverlet. Het is dus belangrijk om al bij de aanbesteding te eisen dat toxische stoffen vermeden worden. Maar ook aandacht voor klimatisatie, vermijden van instroom van vervuilde lucht en lichtinval in het ontwerp heeft een grote impact op het welbevinden van de gebruikers.
Daarnaast hebben ook nature based solutions een positieve impact, zowel op het welbevinden van gebruikers als op de biodiversiteit. Denk hierbij aan groendaken, levende wanden, binnentuinen, hemelwaterinfiltratiesystemen,... Bovendien kunnen deze oplossingen ook het thermische rendement en de binnenluchtkwaliteit verhogen.
Dit is een opname van het webinar dat plaats vond op de actiedag van de Green Deal Circulair Bouwen van 3 december 2020.
Dit is een opname van het webinar over Circulair Renoveren op de actiedag van de Green Deal Circulair bouwen van 8 oktober 2020.
Dit is een opname van het webinar over toepassen van kunststofrecyclaten in circulaire bouwprojecten dat plaatsvond op de actiedag van de Green Deal Circulair Bouwen op 8 oktober 2020
Dit Interreg NSR ProCirc pilotproject is gelegen in het havengebied van de stad Leuven en strekt zich uit over twee iconische gebouwen. In 2016 verwierf de lokale overheid de site 'The Mills', een vo…
De Potterij in Mechelen is een voormalige wasserij en stomerij. Als gevolg van deze voormalige activiteiten is de bodem onder de winkel sterk verontreinigd. In 2015 kocht OVAM, het Openbare Afvals…
In het begin van 2020 overwoog de Afvalafdeling van de gemeente Kolding de mogelijkheid om extra kantoorruimte te bouwen op de hoofdlocatie. Personeel was verspreid over meerdere faciliteiten, wat de…
Ben je op zoek naar informatie om je algemene kennis over en praktisch begrip van circulair bouwen op te krikken? Volg dan dit leerpakket.
Het doel van deze gids is een inleiding te geven tot toekomstgericht of veranderingsgericht bouwen, wat meteen in de praktijk kan worden toegepast.
Mainstreaming circularity in the construction sector through sustainable public procurement.
De MVOO-criteriatool richt zich in eerste plaats op aankopers, en zij die hen ondersteunen bij de verduurzaming van hun aankopen, in organisaties die gebonden zijn aan de Wet Overheidsopdrachten. De …
Dit document is het resultaat van het onderzoek binnen de Proeftuin Circulair bouwen, de Community of Practice “Circulair aanbesteden, van draagvlak naar een aangepaste vraag” binnen de Green Deal Ci…
Om de Belgische bouwsector te ondersteunen bij het objectiveren en verminderen van de milieu-impact van gebouwen, hebben de drie gewesten de tool TOTEM (Tool to Optimise the Total Environmental impac…
Het bouwen van een circulair gebouw is een complex proces dat verschillende aspecten omvat. We spraken met An Eijkelenburg en Emiel Ascione om te praten over hun ervaringen met twee verschillende cir…
Tot voor kort was het niet eenvoudig om bestekteksten van circulaire materialen en technieken terug te vinden, laat staan dat ze allen samen op één platform staan. Met CircuBestek wil Redactiebureau …
Om de milieu-impact van de bouwsector te beperken zetten we in op circulair bouwen. Hoe pas je dit toe binnen je eigen bouwproject, als lokale overheid of bij de bouw van residentiële woningen? De am…
Circulair bouwen en verbouwen is een bouwpraktijk die streeft naar een steeds beter, efficiënter en effectiever gebruik van grondstoffen en hulpbronnen. Dat streven past in de globale transitie van e…
Level(s) provides a common language for assessing and reporting on the sustainability performance of buildings. It is a simple entry point for applying circular economy principles in our built enviro…
Verzameling van 36 materiaalbladen bestemd voor ontwerpers, bestekschrijvers en andere leden van bouwprojectteams die deze bouwmaterialen of dit product willen hergebruiken.
Dit handboek werd gepubliceerd door het Interreg NWE project FCRBE het licht toe hoe hergebruikambities in de praktijk kunnen worden gebracht bij aanbesteding van bouw- of renovatieprojecten. Het ric…
Deze white paper van het CBCI project deelt ervaringen van koplopers en living labs voor het inrichten van het inkoop- en aanbestedingsproces om circulaire biobased ambities waar te maken.
Met steun van Vlaanderen Circulair voerden Bureau Bouwtechniek en Universteit Antwerpen een onderzoek naar circulair aanbesteden van bouw- en rennovatieprojecten.
View this webinar to hear from several of the pilot projects that have been participating in the Interreg North Sea Region ProCirc project as they discuss how they have navigated key challenges to ci…
Circulair bouwen zit in de lift. Toch is het niet altijd duidelijk hoe je er praktisch mee aan de slag gaat. C-Bouwers verzamelt en verspreidt daarom nuttige informatie om opdrachtgevers, architecten…
Dit document ondersteunt aankopers, vastgoedbeheerders en project teams bij het aanbestenden van duurzaam verbeterde kantoorgebouwen.
Dit vademecum is gericht naar de publieke bouwheren voor het duurzaam en circulair beheer van hulpbronnen.
Platform CB’23 wil de ruis wegnemen tussen opdrachtgevers onderling, in de interne organisatie en tussen opdrachtnemers en opdrachtgevers. In de ontwikkelde leidraad staan gezamenlijke uitgangspunten…
In opdracht van de OVAM onderzochten WTCB en Bureau Bouwtechniek hoe Vlaamse overheden een voorbeeldrol kunnen vervullen als voorschrijver van TOTEM in bouwprojecten. Het resultaat is een praktische …
In deze whitepaper biedt Copper8 een raamwerk waarbij vastgoedbeslissingen niet alleen op basis van investeringen, maar op basis van toekomstige en meervoudige waarde gemaakt kan worden. Je kunt het …
Lessons learned report that shares the key takeaways from the Big Buyers Initiative working group.
Per productgroep geeft de Vlaamse overheid in één of meerdere fiches aan welke duurzaamheidscriteria je kan opnemen en hoe je daarbij te werk gaat.
Per productgroep geeft de Vlaamse overheid in één of meerdere fiches aan welke duurzaamheidscriteria je kan opnemen en hoe je daarbij te werk gaat.
Per productgroep geeft de Vlaamse overheid in één of meerdere fiches aan welke duurzaamheidscriteria je kan opnemen en hoe je daarbij te werk gaat.
GRO is een handleiding die in 2017 ontwikkeld werd om in de bouwprojecten van Het Facilitair Bedrijf een gelijklopend en holistisch ambitieniveau te implementeren op vlak van duurzaamheid. De ambitie…
The transition to a Circular Economy requires innovative business models that stimulate optimised use of repairable products, reusable components and recycling of materials. A Community of Practice (…
This is an English translation of short case descriptions that are part of a larger report on Circular Procurement and Strategies among Norwegian Municipalities, developed by Inventura AS on behalf o…
Deze handreiking helpt opdrachtgevers bij hun uitvraag, inkoop en aanbesteding voor circulaire gebouwen en infrawerken. Van het formuleren van ambities en het meekrijgen van de eigen organisatie tot …
Deze handreiking helpt opdrachtgevers bij hun uitvraag, inkoop en aanbesteding voor circulaire gebouwen en infrawerken. Van het formuleren van ambities en het meekrijgen van de eigen organisatie tot …
ProCirc partner Business in the Community (BITC) have published a collection of case studies called Advancing Circular Construction exploring circular buildings and infrastructure in the UK.
Om de Belgische bouwsector te ondersteunen bij het objectiveren en verminderen van de milieu-impact van gebouwen, hebben de drie gewesten de tool TOTEM [Tool to Optimise the Total Environmental impac…
Op deze blog deelt de Vlaamse Confederatie Bouw het laatste nieuws over circulair bouwen.
Om Vlaamse publieke gebouwen maximaal circulair te renoveren, ontwikkelde Factor 4, samen met VEB en VUB, een innovatief modelcontract en de bijbehorende aanbestedingsdocumenten.
Wil je alles weten over circulair bouwen? Op deze website geven we een overzicht van kennis, beste praktijken en publicaties.
The Circular Construction Economy Transition Agenda describes the strategy for achieving a circular construction economy by 2050 and contains the Agenda for the 2018-2021 period. This Agenda has been…
Het hergebruiken van bouwmaterialen is een essentieel onderdeel van de circulaire economie, waarbij grondstoffen zoveel mogelijk in de kringloop worden gehouden. Het hergebruik van bouwmaterialen kan…
Het vademecum van Rotor beschrijft de aanpak en hulpmiddelen die klaar voor gebruik zijn om bouwmaterialen uit publieke gebouwen te halen met het oog op het hergebruik ervan (inventaris voor de afbra…
Dit document geeft richtlijnen voor het opmaken van een inventaris voor hergebruik. Ze werd opgemaakt als deel van het project Interreg NWE 739: Facilitating the Circulation of Reclaimed Building Ele…
Deze publicatie geeft een open en transparante voorstelling van de MMG bepalingsmethode voor de Belgische bouwsector.
This publication is the first white paper in EIT Climate- KIC’s Circular Cities project. It entails ten cases of concrete circular procurement initiatives from across Europe that serve as inspiration…
Het 3 C platform maakte, met steun van de Open Call van Vlaanderen Circulair, een overzicht van de bestaande labels en certificaten voor circulaire bouwmaterialen.
The guidelines are especially targeted at local and regional authorities as they play a crucial role in the whole construction life cycle not only by stimulating innovation and cooperation between al…
De Green Public ProCurement criteria van de Europese Commissie werden ontwikkeld om het opnemen van groene (en circulaire) vereisten in bestekken van openbare besturen te vergemakkelijken. Ze beogen …
OVAM maakte een transparant methodologisch kader om de Milieugerelateerde Materiaalprestaties van Gebouwelementen (MMG) eenduidig te kunnen berekenen en communiceren.
Het stadskantoor van de gemeente Venlo is een bijzonder gebouw, omdat het is ontworpen en gebouwd volgens het principe van Cradle to Cradle (C2C).
Circl is een initiatief van ABN AMRO. De bank heeft dit pand circulair ontwikkeld en gebouwd om de opgedane kennis te delen en klanten goed over circulariteit te kunnen adviseren. ABN AMRO heeft haar…
In de Roadmap is een uitgebreide analyse gemaakt van wat circulair bouwen concreet inhoudt en hoe de mate van circulair bouwen kwantitatief en kwalitatief kan worden gemeten. Vervolgens biedt de Road…
In this study, we focus wherever possible on the circularity of the building materials used in the building and less on the consumption of energy during the use of the building.
Waarom dit e-book over circulair (ver)bouwen? Modulair. Adaptief. Biobased. Flexibel. Het zijn termen die je in de bouwwereld steeds vaker hoort. We staan aan het begin van een nieuwe manier van bouw…
Deze publicatie wil een overzicht geven van wat de circulaire economie voor de bouwsector betekent of kan betekenen, in haar technische en economische aspecten. Via een stand van zaken vandaag, en ee…
Op dit platform vind je een databank met circulaire producten en diensten, maar ook handige leerlessen en praktijkverhalen.
In deze rubriek stellen de partners van circubuild.be hun (meest) circulaire product of dienst voor. Circubuild.be wil niet aan greenwashing doen en onderwerpt daarom elk product of elke dienst aan e…
Aanbod in het kort Chipps biedt OSB panelen aan met 50+ knappe designs. Deze panelen worden afgewerkt met 7 lagen slijtvaste, krasvaste en UV-bestendige vernis. De vernis is niet-toxisch en …
Info over circulair aankopen voor specifieke producten